Mianowanie Kristiny Zamarytė-Sakavičienė, matki sześciorga dzieci i wieloletniej obrończyni życia, rodziny i godności człowieka, na stanowisko wiceministra sprawiedliwości Litwy spotkało się z ciepłym przyjęciem ze strony społeczności katolickiej tego kraju. Jej droga począwszy od działalności społecznej aż do wysokiej rangi polityka jest dla wielu świadectwem wiary w życiu publicznym.
Zamarytė-Sakavičienė dołączyła do wiceminister Barbary Aliaševičienė, pod kierownictwo minister sprawiedliwości Rūty Tamašunienė, która objęła urząd w sierpniu po zmianach w koalicji, w wyniku których do grona rządzących włączono Litewską Unię Rolników, Zielonych i Chrześcijańskich Rodzin.
Przywołując moment, w którym otkrzymała propozycję objęcia stanowiska, Zamarytė-Sakavičienė powiedziała, iż przyjęła ją ze „spokojem i radością”, uznając jednocześnie nominację za „kamień milowy w karierze zawodowej, osobiste powołanie i znaczącą odpowiedzialność”. Dodała, iż choć nigdy nie dążyła do objęcia wysokiego stanowiska, to zawsze jej motywacją było „skuteczne działanie na rzecz dobra wspólnego i ochrony podstawowych praw człowieka”. Jako wiceminister będzie nadzorować prawo cywilne, proceduralne i administracyjne, a także mediacje, politykę kryminalną oraz rozwój krajowego systemu prawnego Litwy.
Wiara w życiu publicznym
Dla Zamarytė-Sakavičienė służba publiczna i wiara nie są sprzeczne, ale są równoległymi powołaniami. Litewska polityk, która z wykształcenia jest prawnikiem i etykiem, rozpoczęła karierę w 2006 r. jako doradca Komisji Zdrowia w parlamencie, następnie pełniła funkcję inspektora w Państwowej Służbie Kontroli Leków. Później stała na czele Instytutu Etyki Biomedycznej i Prawa, była też dyrektorem Instytutu Wolnego Społeczeństwa, organizacji zajmującej się promowaniem wartości zgodnych z katolicką nauką społeczną.
Jej podejście do prawa, jak wyjaśniła, jest zakorzenione raczej w naturze ludzkiej niż w ideologii. Podkreśliła, iż „sprawiedliwość nie jest związana z żadną wiarą; jej treść i wynikające z niej obowiązki nie zależą od przekonań religijnych”, a „prawa człowieka w swej istocie są niczym innym jak żądaniami sprawiedliwości, aby człowiek otrzymał to, co mu się należy zgodnie z jego naturą ludzką”. Przekonanie, iż sprawiedliwość wynika z prawdy i godności osoby ludzkiej definiowało karierę polityczną Kristiny Zamarytė-Sakavičienė. Dzięki tej postawie znalazła się ona w niewielkiej, ale wyrazistej grupie litewskich katolików, którzy po dziesięcioleciach sekularyzmu w czasach radzieckich aktywnie wpływają na politykę krajową.
Pochwała ze strony przywódców kościelnych i społecznych
Nominację Kristiny Zamarytė-Sakavičienė na wiceminister sprawiedliwości z zadowoleniem przyjął kard. Sigitas Tamkevičius, były więzień polityczny za czasów rządów sowieckich. Duchowny docenił „jasne chrześcijańskie stanowisko w kwestiach życia, rodziny i seksualności” litewskiej polityk, a jej postawę nazwał „inspirującym przykładem dla świeckich katolików i wszystkich ludzi dobrej woli, by nie być biernymi obserwatorami tego, co dzieje się na Litwie, ale wyraźnie bronić odwiecznych wartości”.
Arcybiskup Kowna, Kęstutis Kėvalas również bronił jej nominacji przed krytykami, którzy twierdzą, iż przekonania moralne nowej minister mogą wpływać na jej życie zawodowe. „W demokratycznym państwie nikt nie powinien być poniżany ani uznawany za niezdolnego do pełnienia funkcji publicznej tylko ze względu na swoje przekonania moralne lub religijne” – powiedział hierarcha. Dodał, iż poszanowanie wolności sumienia „jest fundamentem demokracji”, a dyskryminacja wierzących „nie tylko narusza ich prawa, ale także osłabia całe państwo”.
Tę opinie podzielił Audrius Globys, przewodniczący Litewskiego Chrześcijańskiego Związku Zawodowego Pracowników. Jak podkreślił: „Chrześcijanie muszą wyznawać swoje przekonania nie tylko w życiu prywatnym, ale także w działalności zawodowej i społecznej”. Globys zwrócił uwagę, iż wycofanie się wierzących z życia publicznego osłabia innych wiernych. W tym kontekście przywołał słowa Ewangelii św. Jana 15:5: „beze Mnie nic nie możecie uczynić”.
Wizja społeczeństwa „skoncentrowana na dziecku”
Kristina Zamarytė-Sakavičienė opisuje swoje poglądy jako „skoncentrowane na dziecku”. „Oceniam decyzje podejmowane przez państwo zgodnie z zasadą, iż interes dziecka jest najważniejszy” – powiedziała, odnosząc się w szczególności do spraw dotyczących polityki rodzinnej, wspomaganej prokreacji i aborcji.
Podkreśliła, iż życie zaczyna się w momencie poczęcia a „dzieci nigdy nie powinny być traktowane jako obiekty pożądania lub wygody dorosłych”. Rozważając współczesne kwestie bioetyczne, ostrzegła, iż „obecnie ludziom wydaje się, iż istotą rodziny nie jest wychowywanie nowego życia, a raczej uczucia dorosłych, ich przyjemne emocje, ich zainteresowania”.
W odniesieniu do pozaustrojowego zapłodnienia in vitro (IVF) Zamarytė-Sakavičienė wyraziła zaniepokojenie, iż „od dzieci oczekuje się dostosowania do decyzji dorosłych”, podkreśliła, iż „manipulowanie embrionami ludzkimi wynika ze zmian kulturowych, które przedkładają wygodę, pragnienia i interesy dorosłych ponad prawo poczętego dziecka do narodzin i do życia”.
Obrona życia i rodziny nie jest więc dla litewskiej polityk sprawą dogmatu religijnego, ale kwestią sprawiedliwości: „Embriony ludzkie nie powinny być traktowane jak przedmioty” – stwierdziła, apelując jednocześnie do rządzących o poszanowanie naturalnej rodziny nie z powodu nakazów religijnych, ale z szacunku do prawa naturalnego.
fot. Erlendas Bartulis, Kristina Zamarytė-Sakavičienė wraz z mężem i dziećmi na Marszu dla Życia w Wilnie, 2025
Służba prawdzie w czasach sekularyzmu
Wiceminister sprawiedliwości przyznała, iż wyrażanie chrześcijańskich przekonań w polityce może być trudne. Uważa jednak, iż prawda moralna nie musi być narzucana, aby była skuteczna. „Prawda sama się broni” – podkreśliła. „Wystarczy tylko być jej posłańcem”.
Zwracając się do młodych katolików, którzy pragną zaangażować się w służbę publiczną zachęcała ich do odwagi i autentyczności. „Nie bójcie się trwać przy swoich przekonaniach moralnych, choćby kosztem kariery” – powiedziała. „Nawet jeżeli poniesiecie ten koszt, otworzą się przed wami nowe, nieoczekiwane ścieżki”. Życie, dodała, „staje się prostsze, gdy nie ukrywa się swoich przekonań”.
Nowa minister zapytana o to, czego społeczeństwa europejskie najbardziej potrzebują dziś od swoich przywódców, odpowiedziała, iż nie chodzi jedynie o kompetencje, ale także o przystępność i umiejętność przekazywania uniwersalnych prawd moralnych w sposób, który przemawia do współczesnych pokoleń. „Musimy znaleźć nowy język i świeże podejście”, powiedziała, „aby mówić o fundamentalnych sprawach w sposób, który ludzie naprawdę zrozumieją” – wskazała.
W kierunku kultury godności
Rozpoczynając swoją kadencję, Kristina Zamarytė-Sakavičienė podkreśliła, iż odnowa moralna i prawna Litwy zależy od uznania, iż godność ludzka nie jest jedynie przywilejem przyznanym przez państwo, ale odkrywa się ją poprzez prawdę. „Budowanie sprawiedliwego społeczeństwa wymaga nieustannych wysiłków zarówno ze strony państwa, jak i obywateli, aby zapewnić wszystkim to, co im się należy” – powiedziała.
W atmosferze politycznej, w której przekonania religijne są często postrzegane jako przeszkoda, Zamarytė-Sakavičienė delikatnie przypomina, iż wiara, rozum i służba dla dobra wspólnego nie muszą stać w sprzeczności.
„Prawda nas wyzwala” – powiedziała, nawiązując do Ewangelii św. Jana 8:31. „Naszym zadaniem jest jedynie ją rozpoznać i wiernie jej służyć”.
Bryan Lawrence Gonsalves, Wilno, Litwa
Bryan Lawrence Gonsalves urodził się w Dubaju. Jest katolickim dziennikarzem i eseistą mieszkającym w Wilnie. Jako korespondent współpracuje z mediami w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Hiszpanii. Podejmuje tematykę katolicką, pisze o sprawach społecznych i kulturalnych w krajach bałtyckich. Jego praca koncentruje się przede wszystkim na katolickiej nauce społecznej, teologii, godności ludzkiej i współczesnych kwestiach społecznych.
