Wypowiadam się teraz na temat felietonu. Już pisałem na ten temat kierując wywód do psychofanów (siema psychofany!!!) na blogu. Lekka forma powoduje, iż odbiorca nauczony metody „co autor chciał powiedzieć” nie poradzi sobie. Nie wiadomo bowiem co chciał, może miał dygresję i dopisał resztę tekstu żeby móc się od niego oderwać? A jak zmienił szyk zdania to w ogóle porażka. Percepcja nie nadąży.
Tymczasem doktor Rayna cytuje doktor Urbańczyk:
]]>https://www.youtube.com/live/fHU4CSpcAqs?si=y34VTl6vVUboVhsw&t=22959]]>
Oczywiście mamy przypis, który nie wnosi żadnej istotnej informacji, ale musi być. Bez przypisu tracą kompletnie orientacją. Ale nawias jest, strony są i to przydaje naukowości. Sięgnięcie do oryginału zamiast do przyciętego cytata przyniosłoby szereg istotnych i ciekawych informacji[1] odwołując się do felietonu Stanisława Lema „O moim lizusostwie” z roku 1993. Tysiąc Dziewięćset Dziewięćdziesiąt Trzy a nie lata siedemdziesiąte. Ta prosta konstatacja czyni znaczną część wywodu dr Rayny wątpliwą. Bo mógł Lem chwalić Star Treka do woli bo oglądał go na niemieckim satelicie. Na SAT1. Kto wie co to było SAT1? W każdym bądź razie rozpoczyna się od roku 1953, w którym Lem napisał artykuł, w którym zjechał amerykańską SF a pochwalił perspektywy socjalizmu, cytuję „pojawiają się obrazy walczących ze sobą planet, martwych, zrytych kraterami bombowymi globów, zboczeń seksualnych na wszystkich możliwych światach”. Zostawiam temat socjalizmu samodzielnej lekturze czytelniczej gdyż mamy tu nawiązanie do potwornej krytyki stanu zachodniej SF w wykonaniu Lema. Rozwinęła się ona w Fantastyce i Futurologii i w innych miejscach. Dodatkowo mamy obszerną krytykę krytyki Lema. Np. Dukaj coś tam tworzył, Sapkowski (Lem pojechał bowiem po fantasy). Cała ogromna literatura.
Powiedzmy o ile filmy czy seriale muszą mieć pewne uproszczenia to twórczość prozatorska (albo poezja fantastyczna) już nie. Uzyskanie nieważkości jest kosztowne i skomplikowane, podobnie przedstawienie wiarygodnych ufoków. I tu wjeżdża Star Trek jako przykład durnoty na wielu płaszczynach. Twórca zauważa podobieństwo fabuły i stylu do realizmu socjalistycznego. Fundamentalną cechą tego socrealu było totalne oderwanie świata przedstawionego od rzeczywistości codziennej i namacalnej. Refleksji na ten temat nie znajdziemy jednak we wspomnianej prezentacji. Tutaj będą bronił jednak wystroju staków kosmicznych: teraz jest taki, ale za 300 lat technika się może się rozwinąć i gwiezdne korabie będą składać się głównie z korytarzy wypełnionych załogą plączącą się bez sensu. Nie bronię mordobicia, do którego dochodzi często w trakcie konfliktu. Mamy też przedłużenie „American way of life”. Nie bronię Romulan, którzy są obrazą dla wszystkich widza o inteligencji większej niż rozwielitki. Mieszkają oni na planecie Romulus, obok niej jest Remus, mają pretorów i jest to ordynarna zrzynka z Rzymu. Klingoni zaś w przeciwieństwie są wzorowani na Czyngis-Chanie i niekoniecznie będą komuną. Jakoś w miarę dyskretnie Mongołowie są odwzorowani. Nie chodzi tu o politykę, to coś jak amerykańska restauracja w prekłelach. Wszędzie jest Ameryka. Coś jak Jetsonowie. Nie wiem czy jest to dla was jasne. Jak coś to sobie poczytajcie ów felieton. Mnie te zjawiska też rażą, szczególnie ziemskie kryteria atrakcyjności wśród gwiazd. Ufokówy w miniówach. Lem jest nieekranizowalny przez Holyłod i widać tu przyczyny. Jak próbują to wychodzi Solaris Sondenberga, przerobienie arcydzieła w romansidło. Tymczasem Solaris, Eden, Niezwyciężony są o czymś innym. choćby to ostatnie z Pirxem, o którym nie wiadomo, czy jest Pirxem.
Kolejny felieton ze zbioru Sex Wars, w którym mowa jest o Star Treku zatytułowany jest „Rozkosze postmodernizmu”. Od razu widać połączenie rozkoszy z sex warsami, czyli wiadomo, o czym może to być. Będzie grubo:
O czym jest ten tekst? Daję cytat „Stare nocniki, nawleczone na dłuuugi słup telegraficzny, z postumentem jako szafą grającą, której korba wetknięta być musi w zadek sowy. Bardzo nowoczesne.”. Podmiot liryczny krytykuje nowoczesne formy wyrazu artystycznego. Wątpi w możliwość pełnej oryginalności wytworu ludzkiego sztukowego. Tj dzieła w rozumieniu normalnym, a nie ustawy. Wszystkie sensowne tematy zostały wyczerpane i zajęte, co prowadzi do niekorzystnych zjawisk:
„
W ogóle jest tak, iż wszystko ciekawe, ładne, zabawne, spójne, logicznie sensowne, kolorystycznie smaczne, narracyjnie fascynujące, fabularnie oryginalne zostało napisane i wydane bardzo dawno temu gdziesik, więc teraz nie ma innej rady, gdy parcie weny twórczej rozszalałe się nasili, jak tylko bredzić nieciekawie, nudzić, obrzydzać, dekonstruować, antylogicznie mamrotać, błotnisto malować, mendzić, defabularyzować i potworne praramoty na piedestały wznosić.”
Star Trek pojawia się tu jako przykład przesytu, nadmiaru treści, której się nie da ogarnąć i dodatkowo jest słaba:
Star Trek człekokształtny i rysowany: wszyscy w bluzkach kolorowych, których nigdy prać nie trza (jakoż i nie piorą), nikt do wychodka nie musi (jakoż i nie chodzą), guziki naciskają i straśne różne potwory ogniorzygne ich atakują, ale nic nie będzie, reżyser nie pozwoli, żyć musi i stałych dochodów potrzebuje i to mnie uspokaja, gdyż Knight Rider cały w ondulacjach przepiękniś, bez broni gangsterów załatwia, auto, z którym on rozmowy wiedzie, pędy w tę i we w tę.
Star Trek człekokształtny i rysowany: wszyscy w bluzkach kolorowych, których nigdy prać nie trza (jakoż i nie piorą), nikt do wychodka nie musi (jakoż i nie chodzą), guziki naciskają i straśne różne potwory ogniorzygne ich atakują, ale nic nie będzie, reżyser nie pozwoli, żyć musi i stałych dochodów potrzebuje i to mnie uspokaja, gdyż Knight Rider cały w ondulacjach przepiękniś, bez broni gangsterów załatwia, auto, z którym on rozmowy wiedzie, pędy w tę i we w tę.
Podsumowując: nie chodzi w owych textach o politykę, o jakieś Wietnamy. Absolutnie nie i nie. I długo nie. Lemowi przeszkadza prymitywizm kreacji kosmicznej i brak polotu. Mnie też przeszkadza ale nic lepszego nie ma. jeżeli jednak potrzebujecie listę kreacyjnych aberracji to służę, zamieszczę. Teraz to by było za długo.Czytacie to na własną odpowiedzialność bo jest w owych Sex Warsach zawarta krytyka nowoczesności takiej, jak zaimki, TV SAT, etc etc. To jest jedna wielka beka po prostu. Felietony te są typowe w sensie formalnym, Lem pisze o tym, czego doświadczył ostatnio. I na ogół mu się nie podoba. Ale wszystko to jest przerysowane więc nie ma pewności:
A tu nagle widzę, żem zapomniał pszenicznego ziarna wróblom na tarasie moim nasypać, więc zaraz to odrobię czym prędzej i znów do tych rozmaitości zasiadam. Derrida. Kupiłem jego Grammatologię po niemiecku i ni w ząb, a grube to. Wprowadzenie w Derridę. Nie dałem rady. Destrukcjonizm destrukcyjny i postmodernizm poststrukturalistyczny. Prędzej zęby wyłamię sobie. Za cholerę nic nie pojmę, a wszyscy w „Encounter” i „NYT Book Review” mamrocą! „Destruk, Le Man, Paul”. I pramodernizm. I super. I Susan Sonntag. Więc znów, ale nic, choć i z rozbiegu, i pędem nawet. Łatwiej mi byłoby na szklaną górę wleźć, aż mi członek Akademii, bardzo mądry starszy pan, wyjaśnił na ucho: D. wariat!
Przypisy:
1. Obszerne fragmenty tego felietonu cytowałem na blogu już przy okazji:
]]>https://www.salon24.pl/u/smocze-opary/943057,gwiezdna-wedrowka-w-xx-wiek...]]>
2, Zauważcie iż nie daję ani nawiasów, ani średników, ani niczego.
