Rosjanie w maju rozpoczęli jedną z kilku zaplanowanych operacji zaczepnych w ramach kampanii wiosenno-letniej roku 2025 – bitwę o 70-tysięczne miasto Konstantynówka.
To relatywnie młode miasto, bo powstałe u schyłku XIX w., w okresie dynamicznej industrializacji Carskiej Rosji, w niepodległej Ukrainie, było to przede wszystkim centrum przemysłu szklarskiego i związanego z nim zaplecza Naukowo-badawczego. W tym przemysłowym mieście od czasów ZSRR, gdy było ono miastem stutysięcznym, rozwijało się hutnictwo stali i metali kolorowych oraz przemysł chemiczny. Wraz z miastami Kramatorsk, Słowiańsk, Konstantynówka tworzy jedną z kluczowych na Donbasie aglomeracji przemysłowych.
W wyniku udanej rosyjskiej kampanii letniej roku 2024 wojska rosyjskie Zgrupowania „Centrum” podeszły pod miasto Pokrowsk i tym samym głęboko oskrzydliły leżącą na południowy wschód od niego miasto Konstantynówkę. Sama Konstantnówka w roku 2024 była celem natarcia rosyjskiego Zgrupowania „Południe”. Jednak natarcie to zatrzymały wojska ukraińskie, dzięki niezwykle skutecznej i trwającej do dziś obronie miasta-twierdzy Czasow Jar leżącego na drodze z Bachmutu do Konstantynówki. To z leżącego na wzgórzach Czasow Jaru biegnie najkrótsza droga wojsk rosyjskich do Konstantynówki i w ramach aktualnie prowadzonej operacji zdobycia miasta, uderzenie z rejonu Czasow Jaru, będzie z dużą dozą prawdopodobieństwa jednym z trzech kierunków rosyjskiego natarcia.
Plan i siły armii rosyjskiej
Wojska rosyjskie w 2024 prowadząc wiosenno-letnią ofensywę na Pokrowsk swą prawą flankę, z uwagi na brak sił, pozostawiały bierną. Fakt, iż wojska ukraińskie zajmowały dogodną do obrony, rozbudowaną linie fortyfikacji stałych i polowych skutecznie je od ataków odstraszały. Konstantynówka osłonięta od południowego wschodu skuteczną obroną twierdzy Czasow Jar, wydawała się bezpieczna.
W ostatnich miesiącach roku 2024 i w pierwszym kwartale roku 2025, prawa flanka rosyjskiego Zgrupowania „Centrum” przez cały czas pozostawała pasywna, stąd ukraińskie dowództwo zabrało stąd część sił na inne, aktywne odcinki frontu.
Po stronie rosyjskiej wszelkie rezerwy generał Andriej Mordwiczow, dowodzący wówczas Zgrupowaniem „Centrum”, kierował do powstrzymywania serii udanych ukraińskich kontrataków pod Pokrowskiem. Ukraińskim dowództwem Strategiczno Operacyjnym „Hortyca”, odpowiadającym za obronę obszarów od Charkowa, przez Kupiańsk, Siewiersk, Toreck po Pokrowsk dowodził, skierowany tu w celu ratowania sytuacji walącego się frontu, jeden z najzdolniejszych ukraińskich dowódców, generał młodego pokolenia Mychajło Drapaty. Po otrzymaniu skierowanych tu przez generała Syrskiego dodatkowych jednostek z Centralnej Rezerwy, ustabilizował on front wokół Pokrowska, zatrzymał Rosjan a choćby odzyskał część pozycji i wsi wokół miasta.
Tymczasem rosyjska Stawka wiosną 2025 stanęła przed podejmowaniem decyzji, jak wykorzystać wojska, które na tzw. południowodonieckim kierunku operacyjnym zwycięsko zakończyły bitwę o ukraińskie miasto – twierdzę Kurachowe.
Wyczerpane walką jednostki rosyjskiej 8 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej oraz wydzielone siły 51 Gwardyjskiej Armii Odólnowojskowej wycofywano na tyły, co przewidywali analitycy ukraińscy i zachodni na uzupełnienie.
Sęk w tym, iż Rosjanie postanowili odbudować ich potencjał bojowy, wcielić uzupełnienia, uzupełnić sprzęt i amunicję niejako w marszu i przesunęli je pomiędzy Pokrowsk, a Toreck.
Satelity rozpoznawcze USA zlokalizowały tę rosyjską koncentrację i przekazały informacje ukraińskiemu Sztabowi Generalnemu. Głównodowodzący armią ukraińską generał Ołeksandr Syrski postanowił nie czekać na ruchy Moskwy i w marcu/kwietniu Ukraińcy wyprowadzili serię kontrataków na niedawno zdobyte przez Rosjan miasto – twierdzę Toreck. Zmusiło to Stawkę do skierowania do Torecka jednej z dwóch dywizji 8 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej (8GAO). Pułki elitarnej 150 Idricko-Berlińskiej Gwardyjskiej Dywizji Strzelców Zmechanizowanych opanowały sytuację wyrzucając Ukraińców poza Toreck, pozwalając zluzować i uzupełnić wyczerpane walką o twierdzę brygady Zgrupowania „Południe”. Jednak natarcie na Konstantynówkę trzeba było o kilka tygodni odłożyć.
Po tych perturbacjach, po dokonaniu zmian kadrowych, w początkach maja 2025 Rosjanie byli gotowi do natarcia. Generał Walery Gierasimow, wraz generałem Kimem nakreślili plan trójstronnego uderzenia na Konstantynówkę.
Do realizacji zadania na linii frontu liczącej przeszło 120 km, wydzielono następujące siły.
Od południowego zachodu nacierać mają jednostki Zgrupowania „Centrum” , dowodzone od niedawna przez uzdolnionego generała Walerego Sołodczuka. To spadochroniarz, absolwent Wyższej Oficerskiej Szkoły Wojsk Powietrzno-Desantowych w Riazaniu, były dowódca 98 Gwardyjskiej Dywizji Powietrzno-Desantowej, a potem 36 Armii Ogólnoowjskowej, na czele której w 2022 walczył pod Kijowem, a zimą 2024 dowodził Zgrupowaniem „Kursk”, które wyparło wojska ukraińskie z zajętych terenów obwodu kurskiego, czyli terytorium Federacji Rosyjskiej.
Na kierunku Konstantynówki generał Sołodczuk atakuje siłami 8 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej wspartej jednostkami 68 Korpusu Armijnego i 51 Armii Ogólnowojskowej.
Patrząc od lewej flanki Zgrupowanie „Centrum” naciera siłami: 39 Brygady Strzelców Zmechanizowanych. Wzdłuż szosy H-32 i nacierając na Popowkę. Lewe ramię „kleszczy” stanowią pułki 20 Przykarpacko-Berlińskiej Gwardyjskiej Dywizji Strzelców Zmechanizowanych. Na swojej prawej flance wychodząc z miejscowości Nju Jork i Toreck, stanowiąc prawe ramię „kleszczy” atakują pułki 150 Gwardyjskiej Dywizji Strzelców Zmechanizowanych. Obie jednostki pochodzą z 8 GAO. Pomiędzy nimi walczą 5 i 110 Brygady Strzelców Zmechanizowanych z 51 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej, wspieranych przez 385 Brygadę Artylerii.
Od południowego wschodu atakować miało Zgrupowanie „Południe Południe” generała Alekandra Sanczika, skierowanego tu kilka miesięcy temu przez Stawkę, w celu zaprowadzenia porządku, po karnym odwołaniu dowództwa Zgrupowania „Południe” i szeregu dowódców brygad. Sam generał Sanczik to pancerniak, absolwent Akademii Wojsk Pancernych im gen Malinowskiego, walczył na czele 35 Armii Ogólnowojskowej w 2022 pod Kijowem, z powodzeniem kierował działaniami ofensywnymi w roku 2024 rosyjskiego Zgrupowania „Wschód”.
Zgrupowanie „Południe” atakuje w dwóch osiach. Z Torecka: 4 i 132 Brygady Strzelców Zmechanizowanych, 109, 87, 101,111 Pułki Strzelców Zmechanizowanych oraz 1465 Rezerwowy Pułk Strzelców Zmechanizowanych wspieranych 238 Brygadą Artylerii, oraz 11 Brygadę Saperów.
Drugi kierunek natarcia, wychodzi z Czasow Jaru, gdzie generał Sanczik zebrał: 98 Gwardyjską Dywizję Powietrzno-Desantową, 88 Brygadę Ochotniczą „Espaniola”, 72 Brygadę Strzelców Zmechanizowanych, 200 Brygadę Arktyczną, 54 i 166 Pułki Piechoty Zmechanizowanej. Dodatkowo skoncentrowano tam 1008 i 1307 Rezerwowe Pułki Piechoty Zmechanizowanej oraz 89 Rezerwowy Pułk Pancerny.
Dodatkowo liczne są tu jednostki najemników/ochotników: Brygada „Redut”, 3 Brygada Kozacka „Terek”, Brygada Szturmowo-Rozpoznawcza „Wołki”, Batalion „Borz”. Są też jednostki „dziadków” z okresu ZSRR (Bajewoj Armiejskij Rezerw Strany) bataliony: BARS-13 „Legion Rosyjski”, BARS-27 „Fakiel”, BARS-31 „Płamia”.
Całość wspiera liczna artyleria: 17 Brygada Artylerii, 333 Brygada Artylerii Rezerwowej „Wołga”, 1065 Pułk Artylerii i 27 Pułk Artylerii. Łącznie Rosjanie skoncentrowali do natarcia ok. 150-200 tys. żołnierzy.
Wojska Ukraińskie w bitwie o Konstantynówkę
Prawa flanka, to garnizon miasta twierdzy Czasow Jar otaczających go terenów, od blisko roku powstrzymujący skutecznie atakujących Rosjan. Miasto w 85% jest już jednak w rękach rosyjskich.
Bronią się tutaj: 24 Lwowska Brygada Zmechanizowana, 5 Brygada Szturmowa, 56 i 93 Brygady Zmechanizowane i 18 Słowiańska Brygada Gwardii Narodowej oraz 104 Brygada Obrony Terytorialnej. Mniejsze jednostki to batalion z 1 Brygady Prezydenckiej Gwardii Narodowej, 2 batalion „Donbas” Gwardii Narodowej, 130 Batalion Rozpoznawczy. Wsparcie ogniowe zapewnia obrońcom 16 Brygada Artylerii.
Naprzeciw jednostek rosyjskich, atakujących z Torecka, rozmieszczone są liczne bataliony ukraińskie prowadzące niezwykle skuteczną i umiejętnie prowadzoną obronę manewrową.
Ukraińcy posiadają tu 28 i 100 Brygady Zmechanizowane, Samodzielną Brygadę „Hetman Bohdan Chmielnicki”. 107 , 117 i 125 Brygady Obrony Terytorialnej i 22 Brygadę Gwardii Narodowej. Bronią się tu Pułki MSW w tym Szturmowe: „Tsunami” i „Safari”, zwykłe pułki „Charków”, Dnipro-1, Brygada „Ljut” i ok 6 samodzielnych batalionów policyjnych.
Na wprost dywizji 8 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej i brygad 51 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskwej, pierwotnie były tylko dwie ukraińskie brygady obrony terytorialnej, które Rosjanie w pierwszym tygodniu natarcia wręcz „zmietli” zdobywając szereg wsi i liczne ciężkie fortyfikacje.
Generał Michajło Drapaty skierował na walący się front własne rezerwy Dowództwa Strategiczno Operacyjnego „Hortyca”, a generał Syrski rzucił mu na pomoc jednostki z Sumszczyzny, osłabiając tamten odcinek frontu. Efekty obserwujemy w postaci sukcesów rosyjskich pod Sumami, ale to materiał na inny artykuł.
Aktualnie naprzeciw rosyjskich sił Zgrupowania „Centrum” wydzielonych do ataku na Konstantynówkę, ukraińskie dowództwo skierowało:
Brygady Gwardii Narodowej „Kord” i „Lubard”, 82 Brygadę Desantowo-Szturmową, 44, 117, 157 Brygady Zmechanizowane, 5 Ciężką Brygadę (dawną 5 Brygadę Pancerną), 36 Brygadę Piechoty Morskiej oraz 109 i 111 Brygady Obrony Terytorialnej. W odwodzie jest 12 Brygada Gwardii Narodowej „Azow”. Wsparcie im zapewnia 46 Brygada Artylerii. Są to na papierze potężne siły, jednak wchodzą do walki częściowo.
Przebieg bitwy – pierwsze 3 tygodnie
Po rozbiciu linii rozbudowanych ciężkich fortyfikacji ukraińskich, dzięki ognia artylerii, dronów kierowanych światłowodem „Książę Wandał Nowgorodzki” oraz uderzeń lotnictwa bombowego, siły rosyjskie wyrzuciły Ukraińców z zajmowanych umocnień i wymusiły ich odwrót.
Żołnierze ukraińscy opuszczają kolejne wsie, zajmując nowe rubieże obrony. Podchodzące rezerwy, skierowane tu przez ukraiński Sztab Generalny, powoli stabilizują linię frontu i dochodzi do serii bojów spotkaniowych z jednostkami rosyjskimi.
Wojska rosyjskie są bardzo sprawnie dowodzone, odbywa się płynne luzowanie jednostek na pierwszej linii, w ten sposób, iż na broniące się jednostki ukraińskie, jest stały, bezustanny, nacisk nacierających żołnierzy rosyjskich. Nie ma żadnych przerw i pauz. Wszędzie, gdzie uzyskiwany jest sukces rosyjskich grup szturmowych, wprowadzane są do walki jednostki II rzutu. Impet rosyjskiego natarcia, zgodnie z zasadami sztuki wojennej, narasta.
Sama taktyka rosyjska jest podobna do stosowanej w kampanii letniej roku 2024 przez Zgrupowanie „Centrum” pod Pokrowskiem, a wypracowana przez generała Andrieja Mordwiczowa. Są to ataki licznych małych grup szturmowych piechoty, z relatywnie niewielkim wykorzystaniem pojazdów pancernych, wspieranych silnym ogniem artylerii, uderzeń lotnictwa oraz masowym wykorzystaniem dronów FPV oraz dronów na światłowodzie.
Póki co, sukces osiągnęły jednostki Zgrupowania „Centrum” lewej flanki, które zachodzą Konstantynówkę z południowego zachodu. Pod Toreckiem rosyjskie natarcie Zgrupowania „Południe” ma charakter wiążący, acz też idzie do przodu.
Jednostki 3 Gwardyjskiej Armii Ogólnowojskowej pod Czasow Jarem wydaje się, iż czekają na dogodny moment wejścia „do gry”, aczkolwiek pułki 98 Gwardyjskiej Dywizji Powietrzno-Desantowej zdobyły 95% centralnej zabudowy miasta. Na lewej flance Rosjanie atakują Stupoczki, czyli wzdłuż szosy na Konstantynówkę.
Reasumując, na 1 czerwca 2025 sytuacja wojsk ukraińskiego Zgrupowania Strategiczno Operacyjnego „Hortyca”, broniących się między aglomeracją Pokrowska, na wschód od Torecka i pod Czasow Jarem stale się pogarsza. Ukraińskie dowództwo musi uwzględniać potrzeby obrony Pokrowska jak i również rosnącą aktywność rosyjskiej armii pod Kupiańskiem, na kierunku Kranso-Limańskim oraz Siewierskim. Wszędzie tam rosyjskie jednostki przeszły do działań zaczepnych.
Front zaczyna „trzeszczeć”. Wiele zależy od wyniku bitwy spotkaniowej jaka na naszych oczach toczy się pomiędzy Mirnogradem, a Toreckiem. Należy mieć przy tym świadomość, iż ukraińskie brygady kierowane w obszar bitwy nie walczą całością sił, a w obszar walk weszły ich dwa, góra trzy bataliony. Wojska Inżynieryjne dopiero budują im fortyfikacje polowe. Wiele wybudowanych, ma niejako „zły kierunek”, bo Rosjanie obeszli je z południowego zachodu i atakują je z flanki.
Bardzo dużo zależy od sprawnej logistyki stron wojujących, czy zapewnią ciągłość dostaw, gdyż ogromne ilości dronów w rękach żołnierzy obu stron sprawiają, iż na głębokości do 20 km nikt i nic nie może czuć się bezpieczne, w tym łatwe do zniszczenia pojazdy zaopatrzeniowe.
Nie znamy planu zatwierdzonego przez generała Walerego Gierasimowa, czyli rosyjskiego Szefa Sztabu Generalnego, dowódcy Połączonego Zgrupowania Wojsk w ramach tzw. Specjalnej Operacji Wojskowej, ale wydaje się, iż „Konstantynowska Operacja Zaczepna” jest tylko częścią wiosenno-letniej ofensywy rosyjskiej roku 2025 .
Sama Konstantynówka obok Pokrowska to prawdopodobnie główne cele, wyznaczone przez Stawkę, do zdobycia przez jednostki armii rosyjskiej do nadejścia jesiennej razputicy.
Krzysztof Podgórski
