Rosyjska gospodarka od dwóch lat opiera się głównie na zamówieniach wojennych i ogromnych nakładach na zbrojenia. Choć ten model przez pewien czas dawał efekty, w tej chwili coraz wyraźniej widać jego ograniczenia. Kryzys na rynku surowców, zaostrzona polityka gospodarcza Stanów Zjednoczonych oraz napięcia w relacjach z Chinami mogą doprowadzić Moskwę do punktu krytycznego. Ceny ropy naftowej, fundament rosyjskiego budżetu, zaczynają odgrywać decydującą rolę w kształtowaniu przyszłości tego systemu.
Rosja pod finansową presją
Rosyjski budżet coraz silniej odczuwa skutki kosztów wojny. Od początku konfliktu w Ukrainie wydatki na armię i sektor obronny wzrosły drastycznie. By sfinansować ten model, Kreml zmuszony jest ograniczać inwestycje w cywilne działy gospodarki. Utrzymywany przez wiele miesięcy poziom stóp procentowych na wysokości 21 proc. to nie tylko dowód inflacyjnych napięć, ale i próba zatrzymania odpływu kapitału.
Rosyjscy obywatele już dziś doświadczają skutków tej polityki. Droższy kredyt, ograniczony dostęp do inwestycji i spadająca siła nabywcza to codzienność, która pokazuje, iż gospodarka przestaje funkcjonować jak dawniej. Model gospodarki wojennej wyraźnie traci na wydajności – wskaźniki przetwórstwa przemysłowego zaczęły spadać już na początku 2025 roku.
Kryzys eksportowy i spadek znaczenia surowców
Rosja od dekad opierała się na eksporcie ropy naftowej i gazu ziemnego, budując wokół tego sektora niemal cały model funkcjonowania państwa. Dziś jednak, przy spadających cenach ropy Urals, budżet Kremla staje się coraz bardziej dziurawy. Przychody z eksportu nie pokrywają już wydatków wojennych, a perspektywa dalszych spadków na rynku ropy tylko pogarsza sytuację.
Co więcej, problemy gospodarcze dotykają również Chin – jednego z głównych partnerów handlowych Rosji. Polityka celna Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza w kontekście potencjalnego powrotu Donalda Trumpa do Białego Domu, stwarza zagrożenie dla dalszego eksportu rosyjskich surowców do Azji. o ile Pekin ograniczy zakupy, Rosja znajdzie się w bardzo trudnym położeniu.
Spowolnienie rozwoju i kreatywna księgowość
Choć rosyjskie władze podkreślają, iż bezrobocie utrzymuje się na niskim poziomie, a wzrost gospodarczy nie odbiega od średniej w strefie euro, wielu ekspertów ocenia te dane jako mało wiarygodne. Prognoza Międzynarodowego Funduszu Walutowego wskazuje, iż wzrost PKB Rosji w 2025 roku wyniesie zaledwie 1,5 proc. W praktyce oznacza to stagnację.
Coraz trudniej ukryć prawdziwy stan rosyjskiej gospodarki. Sektor cywilny nie nadąża za tempem rozwoju sektora wojskowego, co prowadzi do rozwarstwienia i ograniczenia innowacyjności. Przetwórstwo przemysłowe – jeden z filarów każdej nowoczesnej gospodarki – znalazło się na granicy wydolności.
Ceny ropy jako decydujący czynnik
Zdaniem analityków, kluczowym elementem mogącym zmusić Rosję do zmiany kursu jest dalszy spadek cen ropy. jeżeli dochody z eksportu surowców będą dalej malały, Moskwa stanie przed koniecznością cięć budżetowych i rewizji wydatków. To z kolei może otworzyć drogę do realnych rozmów pokojowych, bo sytuacja finansowa stanie się zbyt trudna, by kontynuować obecny kurs.
Wielu ekspertów wskazuje, iż tylko destabilizacja finansowa może wpłynąć na politykę Kremla. Wysokie ceny ropy do tej pory pozwalały Rosji utrzymywać iluzję stabilności. Teraz jednak coraz więcej wskazuje na to, iż czasy tej pozornej równowagi dobiegają końca.
Rosyjska gospodarka znalazła się w trudnym momencie. Dotychczasowy model oparty na surowcach i zamówieniach wojennych zaczyna się kruszyć. Spadające ceny ropy, zaostrzająca się polityka handlowa USA oraz spowalniające przetwórstwo przemysłowe mogą doprowadzić do przełomu. jeżeli obecne tendencje się utrzymają, Rosja stanie przed koniecznością radykalnych decyzji. Czy Kreml zdecyduje się na zmianę kursu? Na odpowiedź trzeba będzie jeszcze poczekać, ale presja rośnie z każdej strony.
